Vraag aan het CDA, de PvdA, de SP en de VVD (4 november 2011, kamerlid de Rouwe, kamerlid Heijnen, kamerlid van Dijk en kamerlid Lucas)
Afgelopen jaar ben ik binnen Den Haag verhuist. Ik heb mijn huurcontract bij de gemeente overlegd om mijn verhuizing een feit te maken binnen de GBA. Ik ben hoofdhuurder en betaal dus de huur. Ik was mij echter niet bewust van het feit dat ik ook bij DUO mijn adres moest wijzigen. Ik was uitwonend en ben dat nog steeds. Nu heb ik een extreem hoge boete gekregen omdat ik hier dus helemaal fout zat. DUO controleert streng om fraudeurs tegen te gaan. Mensen die bij de DUO een adres wijzigen maar bij de gemeente niet zijn potentiële fraudeurs aangezien zij geen bewijs hoeven te overleggen. In mijn geval is het echter andersom gegaan. DUO heeft mij gestraft, omdat ik bewezen heb uitwonend te zijn maar dit niet verteld heb. Het bewijs heeft DUO automatisch via de GBA gekregen. Fraude is dan in deze casus geen discussiepunt, argument of probleem. Ook volgens DUO zelf, dat komt bij elke communicatie duidelijk naar voren. In de overkoepelende werkwijze van DUO wel, dat is duidelijk en terecht in mijn ogen. Hoe kan het dat ik een extreem hoge boete krijg terwijl elke partij het er over eens is dat ik per definitie mijn uitwonende beurs had verdient als ik alle regeltjes, die niks bewijzen had gevolgd? Volgens mij is het antwoord bureaucratie en geldbesparing: Naar individuele gevallen wordt niet gekeken. Ik vind het vreemd dat ik een hele hoge boete krijg omdat ik potentieel fraudeur ben terwijl elke partij het direct eens is: Ik heb niet gefraudeerd. Individuele beoordeling is bij deze groep gemakkelijk, omdat al het bewijs volautomatisch in het bezit van alle partijen is: Geldbesparing speelt een minieme rol. Ik denk dat er iets moet veranderen! Mijn vraag gaat dus heel specifiek over de student die van uitwonend naar uitwonend gaat, op adres 1 direct zijn GBA wijzigt en op adres 2 direct zijn GBA wijzigt.

Antwoord van het CDA (21/11, kamerlid de Rouwe)
Wij kunnen u mededelen dat wij uw vraag meenemen in het eerstkomende debat, wellicht tijdens de begrotingssbehandeling OCW. Wij vertrouwen u hiermee voorlopig van dienst te zijn geweest.

Antwoord van de VVD (28/11, kamerlid Lucas)
De VVD keert zich sterk tegen fraude met studiebeurzen. Daarvoor is in ieder geval controle vanuit de DUO nodig. De juiste gegevens doorgeven aan de DUO kan natuurlijk niet vrijblijvend zijn. Daarom hanteert de DUO sancties. Voor de zekerheid stuurt zij een brief indien zij opmerken dat u aan hen niet de juiste gegevens heeft doorgegeven. Die brief gaat zowel naar het oude als het nieuwe adres. Als de verkeerde inschrijving dan blijft staan krijgt u voor de periode dat u verkeerd staat ingeschreven een thuiswonende (in plaats van een uitwonende) beurs. Dit is voor u natuurlijk heel vervelend. Toch is dit nodig om te voorkomen dat men zich verkeerd inschrijft.

Geen antwoord van de PvdA (4/2, kamerlid Heijnen)
Na 3 maanden en twee keer rappelleren is geen antwoord ontvangen.

Geen antwoord van de SP (4/2, kamerlid van Dijk)
Na 3 maanden en twee keer rappelleren is geen antwoord ontvangen.

Vraag aan D66, GL, de PvdA en de VVD (14 november 2010, kamerlid van der Ham, kamerlid Peters, kamerlid Heijnen en kamerlid Lucas)
Ik ben een student uit Nijmegen. In juni dit jaar ben ik binnen Nijmegen verhuisd. Hierbij ben ik vergeten om mijn adreswijziging door te geven bij de dienst uitvoering onderwijs (DUO). Nu kreeg ik afgelopen week (27 oktober) een brief van DUO, met daarin vermeld dat ik een sanctie krijg voor het niet wijzigen van de foutieve adresgegevens. Deze ‘sanctie’ houdt in dat mijn uitwonende beurs wordt omgezet in een thuiswonende beurs, en dat ik het verschil tussen deze twee beurzen van de afgelopen maanden ook moet terugbetalen. Dit komt neer op een sanctie van 511,86 euro plus dat ik de aankomende maand ook alleen thuiswonende beurs krijg. Bij elkaar opgeteld is dit een bedrag van 685,65 euro. Nu heb ik natuurlijk al op meerdere manieren contact opgenomen met DUO, maar het besluit blijft vast staan. Dit komt omdat deze sanctie een gevolg is van ‘artikel 1.5’ van de ‘wet studiefinanciering 2000’.
Mijn vraag is nu dus waarom dit zo geregeld is. Ik ben namelijk alleen vergeten om een adreswijziging door te geven, en de sanctie van 685,65 euro is echt buiten proportioneel hoog. Ik snap dat het vervelend is als de gegevens niet zo snel veranderd worden, maar dan zou een boete van 10 euro ook wel volstaan. Ik krijg van de medewerkers van DUO ook steeds te horen dat ze niet snappen waarom dit zo werkt, maar dat het nu eenmaal zo is. Daarbij komt het volgens de medewerkers van DUO ook nog eens best vaak voor. Er zijn op internet dan ook een hoop topics te vinden van mensen die hetzelfde meemaken. Hierbij verwijs ik naar: forum.fok.nl/topic/1411973. Ik zou hier graag een verklarend antwoord op krijgen, of liever nog dat het voorgedragen wordt in de tweede kamer.

Antwoord van GL (24/11, kamerlid Peters)
Voor GroenLinks hangt het er van af wat jouw situatie is geweest. Als je van een thuiswonende naar een uitwonende situatie, of je situatie (thuis- of uitwonend) is niet veranderd dan vinden we de boete erg hoog. Maar als je van een uitwonende naar een thuiswonende situatie bent gegaan dan snappen wij de sanctie, omdat je dan voordeel heb gehad van je te hoge studiebeurs. Dit om de fraude met de studiefinanciering tegen te gaan.

Antwoord van de PvdA (25/11, kamerlid Heijnen)
Om in aanmerking te komen voor de uitwonendenbeurs moeten studenten correct ingeschreven staan in de Gemeentelijke Basisadministratie. Zo is dat wettelijk bepaald. Het beleid van DUO schijnt te zijn dat een student eerst wordt gewaarschuwd als hij niet correct blijkt te zijn ingeschreven, zodat hij de gelegenheid heeft om een en ander recht te zetten. De waarschuwingsbrief wordt gezonden zowel naar het adres dat is opgegeven bij DUO als naar het adres dat bekend is bij de gemeentelijke basisadministratie. In de waarschuwingsbrief wordt de student erop gewezen dat hij binnen vier weken moet zorgen dat de adressen voor DUO en de gemeentelijke basisadministratie wel gelijk zijn. Zoiets kan door het adres te muteren hetzij bij de gemeentelijke basisadministratie, hetzij bij DUO. Als dit het beleid is, dan lijkt dat een redelijk zorgvuldige procedure. Pas als na die vier weken de zaak nog altijd niet klopt, dan wordt dat inderdaad zwaar bestraft: er wordt alleen nog maar een thuiswonendenbeurs toegekend en de naar het oordeel van DUO ten onrechte betaalde uitwonendenbeurs wordt verrekend bij de rentedragende lening. Die strengheid komt voort uit de duidelijke wijze waarop de voorwaarden ook in de wet staan geformuleerd.

Antwoord van de VVD (15/12, kamerlid Lucas)
Het is misschien een zware sanctie, maar feit is ook dat er ontzettend veel gefraudeerd wordt met de uitwonende beurs. Het geld dat uitgegeven wordt aan studiefinanciering en dan ook nog aan studenten die geen recht hebben op een uitwonende beurs, kan niet gebruikt worden om te investeren in de toegankelijkheid en kwaliteit van het hoger onderwijs. De Tweede Kamer heeft daarom meerdere malen gevraagd om een strengere aanpak van fraude met de uitwonendenbeurs, door een betere controle of mensen wel echt uitwonend zijn en goed geregistreerd zijn. Ook ik ga er vanuit dat u eerst een waarschuwingsbrief heeft gekregen met daarin een termijn om alsnog een adreswijziging door te geven. Pas daarna wordt een sanctie opgelegd.

Antwoord van D66 (14/1, kamerlid van der Ham)
D66 ziet wel in dat zo’n hoge sanctie voor een student een groot probleem kan betekenen. Toch zijn wij met de andere partijen van mening dat de procedure (mits gevolgd) zeer zorgvuldig is. Van een student mag bovendien ook verwacht worden dat hij of zij de procedures zoals die op de website van DUO staan beschreven kan opvolgen. Aangezien door fraude met de studiefinanciering studenten worden benadeeld die wel wat extra ondersteuning kunnen gebruiken, is het terecht dat de sanctie stevig is. Zeker nu het nieuwe kabinet niet investeert in de kwaliteit van het hoger onderwijs is het van groot belang dat het onderwijsgeld terechtkomt waar het echt nodig is.